काठमाडौं ।  नेपालमा अहिले सर्वाधिक चर्चाको विषय भएको शब्द हो जेन–जी । कतिपयलाई त यो नयाँ शब्द भएकाले नबुझिकन आ–आफ्नै डेढअक्कलीले अर्थ लगाएर बुद्धिजीवि, विद्वान र बुझक्कड बन्ने प्रयास गरिरहेका छन् । अहिले नेपालको चिया पसल, भट्टी र अन्य सामान्य जमघटमा पनि जेन–जी शब्दको परिभाषा र अर्थलाई लिएर बहश, तर्क-विर्तक र चर्को स्वरमा छलफल हुने गेरेको पाइन्छ ।

यस्तो परिस्थितिलाई जरैदेखि निर्मूल गर्न र समाजमा सही सन्देश प्रवाह होस् भन्ने सोद्देश्यले यहाँ जेन–को अर्थ र परिभाषा अथवा यो शब्द किन प्रयोग गरियो र के–का लागि प्रयोग गरिन्छ भन्ने प्रचलित मान्यतालाई सप्रसँग व्याख्या र र प्रस्तुत गरिएको छ । सबभन्दा पहिले अंग्रेजीमा जेनेरेशन भन्ने शब्दको छोटो रूप हो जीइएन (जेन) र अंग्रेजीको जेड वर्णानुक्रम जेड अक्षरलाई जी उच्चारण गरिन्छ । जस्तै पश्चिमाहरू जेब्रा भन्दैनन्, उनीहरू जीब्रा भन्छन् । तर नेपालमा जेब्रा भनिन्छ । फरक यहाँनेर हो । जस्तै अंग्रेजी शब्द लालटर्नलाई नेपालीहरू लालटिन भन्छन् । गोडाउनलाई गोदाम भन्छन्, आदि, इत्यादि । वास्तवमा पुस्ताको खास कालखण्डको वर्गीकरणको धेरै भागमध्ये जेन–जी एक भाग हो ।

जेन–जी (पुस्ताको वर्गीकरण)

जेनजी कसलाई भन्निछ भने जो अंग्रेजी संवत् सन् १९९७ देखि २०१२ सम्म जन्मेकाहरू हुन् । यो पुस्ता त्यो समूह हो जो व्यक्तिगत मतलब र तीव्र गतिको सञ्चार व्यवस्थालाई आफ्नो जीवन चर्या मान्छन्। यसै पुस्ताले नेपालमा करप्सन (भ्रष्टाचार) र नेपोटिज्म (नातावाद, छोराछोरी र भाइभतिजावाद) विरुद्ध आवाज उठाए र त्यो आवाजले सत्ता परिवर्त्तन गर्नसम्म सफल भए । यिनीहरूलाई कम्प्युटर जेनेरेशन पनि मानिन्छ । यिनीहरू जन्मेर होश सम्हालेपछि कम्प्युटरमा खेल्ने र पढ्न पाएका थिए । प्रविधिको विकाससँगै पुस्ताको वर्गीकरण गरिएको हो ।

अन्य जेनेरेशन

साइलेन्ट जेनेरेशन–१९२८ देखि १९४५ सम्म जन्मेका पुस्तालाई साइलेन्ट जेनरेशन मानिन्छ । यो पुस्ताले दोस्रो विश्व युद्ध र त्यसपछिको मुस्किल परिस्थितिसँग लडेका थिए ।

बेबी बुमर्स– १९४६ देखि १९६४ सम्म जन्मेका लाई बेबी बुमर्स भनिन्छ । यो पुस्ताका मान्छेहरू कुनैपनि विषयमा केन्द्रित हुन मन लाग्ने र स्थिर मनस्थिति, मानसिकताका हुने गर्दछन् ।

जेनेरेशन–एक्स– १९६५ देखि १९८० सम्म जन्मेका लाई जेनेरेशन एक्स भनिन्छ । आधुनिक प्रविधि समाज व्यवहार प्रयोग हुनुभन्दा पहिले र त्यसपछिको ट्रानजिसन्स जेनेरेशन ।

जेन– वाई (मिलेनियल्स) – १९८१ देखि १९९६ जन्मेकालाई जेन–वाई भनिन्छ । यो पुस्ताले लाइन लाइन्ड फोन (पिएसटिएन) देखि स्मार्ट फोनको यात्रा देखेका छन् ।

अब जेन–जी पछिका जेनेरेशनलाई के भनिन्छ ?

जेन–जी पछि आएका पुस्तालाई जेन– अल्फाको नामले चिनिन्छ वा पुकारिन्छ । यिनीहरू २०१३ देखि २०२५ सम्म जन्मेका हुन् । यो पुस्ताले ए–आई (आर्टिफिसिएल इन्टिलिजेन्स), ट्ब्याबलेट र अनलाइन लर्निङको एक प्रकारको प्रणालीमा हुर्केका छन् । जेन अल्फापछि पनि जेन बिटा र जेन गामा आउने छन् ।

(यो समाचार टिप्पणी हाम्रा पाठकहरूको जिज्ञाशा मेट्न तयार पारिएको हो । यसको कुनै कानुनी मान्यता छैन र हुँदैन पनि । यो त मात्र समाज–व्यवहार प्रचलित मान्यता मात्र हुन् । )