काठमाडौं । यतिबेला सम्पूर्ण युरोपलाई गर्मीले समातेको छ। फ्रान्सको पेरिसको कुरा गर्ने हो भने यहाँको तापक्रम ४१ डिग्री सेल्सियस पुगेको छ। गर्मी यति बढेको छ कि टावरको माथिल्लो भाग दुई दिनदेखि बन्द गरिएको छ।

फ्रान्सेली मौसम विभागले राजधानीसहित १५ जिल्लामा रेड अलर्ट घोषणा गरेको छ। यो अवस्था फ्रान्समा मात्र सीमित छैन – इटाली, ग्रीस, स्पेन र पोर्चुगल जस्ता धेरै अन्य युरोपेली देशहरूले पनि तीव्र गर्मीको सामना गरिरहेका छन्। पर्यटक होस् वा स्थानीय, सबैजना यो चर्को घामबाट बच्न संघर्ष गरिरहेका छन्। अब प्रश्न उठ्छ कि यस पटक युरोपमा यति तीव्र गर्मीको कारण के हो? फ्रान्स हाल तीव्र गर्मीको लहरको चपेटामा छ। वातावरणीय एजेन्सीका अनुसार जुन १९०० पछिको दोस्रो सबैभन्दा तातो जुन हो। फ्रान्सको दोस्रो ठूलो शहर मार्सेलीमा तापक्रम ४१.३ डिग्री सेल्सियस पुगेको छ, जुन यस गर्मीमा रेकर्ड गरिएको सबैभन्दा उच्च हो।

इटालीमा गर्मीले अब ‘रोमान्टिक समर’ को पहिचान छोडेको छ। लाजियो, टस्कनी, सिसिली, क्यालाब्रिया, पुगलिया र उम्ब्रिया जस्ता क्षेत्रहरूमा गर्मी यति तीव्र छ कि दिउँसो खुला ठाउँमा काम गर्न प्रतिबन्ध लगाइएको छ। धेरै ट्रेड युनियनहरूले देशभरि यसलाई लागू गर्न माग गरिरहेका छन्।

स्पेन पनि कम छैन। दक्षिणी शहर सेभिलको तापक्रम ४२ डिग्री पुगेको छ। देशको मध्य र दक्षिणी भागका स्थानीय र पर्यटक दुवै यो गर्मीबाट समस्यामा परेका छन्। ग्रीसको अवस्था झनै गम्भीर छ। एथेन्सको दक्षिणमा ४० डिग्रीको आसपास तापक्रममा ठूलो जंगलमा आगलागी भएको छ। लन्डनमा जारी विम्बल्डन टेनिस प्रतियोगिताको पहिलो दिन अहिलेसम्मकै सबैभन्दा तातो दिन मानिएको छ, जसका कारण प्रतियोगिताको गर्मी रेकर्ड तोड्ने सम्भावना छ। यसबाहेक जर्मनी, नेदरल्याण्ड्स र अस्ट्रिया लगायत धेरै युरोपेली देशहरूमा मानिसहरू गर्मीबाट नराम्ररी प्रभावित भएका छन्।

किन यति गर्मी भयो?

EU को कोपर्निकस जलवायु परिवर्तन सेवा (Copernicus Climate Change Service ) का अनुसार, जुनमा युरोपमा दुई प्रमुख गर्मीको लहर आयो – पहिलो जुन २० को आसपास र दोस्रो एक हप्ता पछि। प्रारम्भिक तथ्याङ्कले यो जुन अहिलेसम्म रेकर्ड गरिएका पाँच सबैभन्दा तातो जुनहरूमध्ये एक हुन सक्छ भन्ने सुझाव दिन्छ। विज्ञहरू विश्वास गर्छन् कि यो मानव-प्रेरित जलवायु परिवर्तनको परिणाम हो, विशेषगरी शहरी क्षेत्रहरूमा जहाँ कंक्रीट, भवनहरू र सडकहरूको कारणले गर्दा गर्मी फसेको छ, जसलाई ‘शहरी ताप टापु प्रभाव’ भनिन्छ।

ताप गुम्बज (हीट डोम) : तातो हावाको पासो

न्यूयोर्क टाइम्सको रिपोर्ट अनुसार, यस पटक युरोपमा तीव्र गर्मी हुनुको अर्को प्रमुख कारण ‘तातो गुम्बज’ हो। यो एक उच्च-दबाव प्रणाली हो जसले तातो र सुख्खा हावालाई क्षेत्रमा बन्द गर्छ। यो ताप गुम्बजले उत्तर अफ्रिकाबाट दक्षिणी युरोपतिर तातो हावा तान्यो, जसले गर्दा गर्मी अझ बढ्यो। २०२३ मा ल्यान्सेट पब्लिक हेल्थले गरेको एक अध्ययनले चेतावनी दिएको छ कि यदि तापक्रम यही गतिमा बढिरह्यो भने, यस शताब्दीको अन्त्यसम्ममा युरोपमा गर्मीसँग सम्बन्धित मृत्युको संख्या तीन गुणासम्म बढ्न सक्छ। यसको सबैभन्दा ठूलो प्रभाव इटाली, ग्रीस र स्पेनजस्ता देशहरूमा पर्नेछ।